Record aan hypothecair krediet verleend in 2022, ondanks daling in tweede jaarhelft
26 januari 2023 - 12 min leestijd
De hypothecaire kredietverlening kende in 2022 twee snelheden, een stijging in de eerste jaarhelft en een dalende trend in de tweede jaarhelft. Ondanks die dalende trend in de afgelopen maanden, werd 2022 opnieuw een recordjaar.
- Het aantal kredietaanvragen daalde, over heel 2022 bekeken, met ongeveer 14% ten opzichte van 2021, herfinancieringen buiten beschouwing gelaten, en ook in bedrag was er op vlak van de kredietaanvragen een daling met ongeveer 11% ten opzichte van 2021, maar ten opzichte van 2019 lag het aangevraagde bedrag toch nog 5,6% hoger.
- In 2022 werden, nog steeds herfinancieringen buiten beschouwing gelaten, uiteindelijk meer dan 255.000 hypothecaire kredietovereenkomsten afgesloten (5% minder dan in 2021) voor een totaalbedrag van bijna 43 miljard EUR, opnieuw een absoluut recordbedrag.
- In de eerste jaarhelft van 2022 werd daarvoor de basis gelegd. In de tweede jaarhelft zette zich een daling in.
Dat blijkt uit de statistieken inzake hypothecair krediet die de Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) vandaag heeft gepubliceerd.
De 50 leden van de BVK nemen samen ongeveer 90% van het totaal aantal nieuw verstrekte hypothecaire kredieten (de zogeheten productie) voor hun rekening. Het totale uitstaande bedrag aan hypothecair krediet van de BVK-leden bedraagt eind december 2022 ongeveer 272 miljard EUR.
Ommekeer in de tweede jaarhelft
In de eerste jaarhelft van 2022 kende de hypothecaire kredietverlening een verdere opgang, na een al even sterk 2021. Toen werd nog een groei met meer dan 10% aan verstrekte kredietbedragen opgetekend.
Vanaf de tweede jaarhelft hebben onder meer de stijgende rentevoeten en de gevolgen van de energiecrisis een toenemende impact op de terugbetalingscapaciteit en dus ook op de kredietverlening. Er werd in bedrag 4% minder krediet verleend dan in de tweede jaarhelft van 2021.
Niettemin werd over heel 2022 een recordbedrag aan hypothecair krediet verleend, ondanks een globale daling van het aantal kredietovereenkomsten met meer dan 5%.
De rentevoeten hebben dus een belangrijke rol gespeeld in de evolutie van het voorbije jaar, inzonderheid in de tweede jaarhelft. Volgens cijfers gepubliceerd door de Nationale Bank van België bedroegen de rentevoeten in november 2022 tussen 2,76% (voor kredieten met een veranderlijke rentevoet en een initiële periode van rentevastheid van meer dan 10 jaar) en 3,67% (voor kredieten met een initiële rentevaste periode van meer dan 1 jaar en minder dan 5 jaar).
Hieronder vindt u de belangrijkste vaststellingen voor het hele jaar 2022, met tevens speciale focus op het vierde trimester.
Bij deze cijfers zijn de herfinancieringen buiten beschouwing gelaten.
Met betrekking tot het hele jaar 2022:
- Het aantal kredietaanvragen (excl. deze voor herfinancieringen) lag in 2022 14% lager ten opzichte van 2021. Het bedrag van de kredietaanvragen lag ongeveer 11% lager ten opzichte van 2021, maar toch nog 5,6% hoger ten opzichte van het topjaar 2019. Er werden 353.000 kredietaanvragen ingediend voor een totaalbedrag van meer dan 63,5 miljard EUR.
- Er werden in 2022 uiteindelijk meer dan 255.000 hypothecaire kredieten (excl. herfinancieringen) verstrekt voor een totaalbedrag van bijna 43 miljard EUR. De verstrekte hypothecaire kredieten zijn in 2022 dus in aantal met meer dan 5% gedaald ten opzichte van 2021, en ten opzichte van het recordjaar 2019 is er zelfs een daling met meer dan 17%. Maar het overeenstemmende bedrag kende wel nog een stijging met iets meer dan 3% ten opzichte van 2021, en met bijna 2,5% ten opzichte van het vorige recordjaar 2019.
- Ten opzichte van 2021 evolueerde het aantal verstrekte kredieten verschillend naargelang het doeleinde. Er was nog een stijging van het aantal verstrekte kredieten voor de aankoop van een woning (+4.972, hetzij +3,6%) en van het aantal kredieten voor aankoop met verbouwing (+798, hetzij +6,9%). De bouwkredieten (-2.848, hetzij -7,5%), de kredieten voor de renovatie van een woning (-10.904, hetzij -17,3%) en het aantal kredieten voor andere doeleinden (Garage, bouwgrond …) (-5.851, hetzij -30%) kenden een daling.
- Vergeleken met het recordjaar 2019 is het beeld evenwel uniformer en is voor alle doeleinden een daling van het aantal verstrekte kredieten merkbaar. Voor de kredieten voor de aankoop van een woning bedraagt die daling ongeveer 13,5% en de voor de bouwkredieten ongeveer 18,5%. Voor de renovatiekredieten en de kredieten voor aankoop met verbouwing is dit zelfs 24% en 33%.
- Ten opzichte van 2021 is er in bedrag een sterke stijging voor de kredieten voor de aankoop van een woning en voor de kredieten voor aankoop met verbouwing. Vergeleken met 2021 is er immers een stijging met iets meer dan 10% voor de aankoopkredieten en met 4,4% voor de kredieten voor de aankoop met verbouwing. Voor de bouwkredieten is er een daling met -3,7% en voor de renovatiekredieten zelfs met -17%.
- Het aantal externe herfinancieringen (-18.350, hetzij -43%) daalde in 2022 sterk ten opzichte van 2021. Er werden in 2022 meer bepaald ongeveer 24.000 externe herfinancieringen verstrekt voor een totaalbedrag van 3,2 miljard EUR.
Een focus op het vierde trimester van 2022 in vergelijking met het vierde trimester van 2021 geeft volgende resultaten.
- Er kan vastgesteld worden dat in het vierde trimester van 2022 ongeveer 71.000 kredietaanvragen werden ingediend voor in totaal iets meer dan 12,5 miljard EUR, hetgeen zowel in aantal als in bedrag een sterke daling is ten opzichte van de voorgaande jaren.
- In vergelijking met het vierde trimester van 2021 is het aantal verstrekte hypothecaire kredieten in het vierde trimester van 2022 globaal genomen gedaald (-9%). Die daling is nog meer uitgesproken ten opzichte van 2020 (-24%) en 2018 (-15,6%). In vergelijking met het (ingevolge de afschaffing van de woonbonus in Vlaanderen) recordtrimester Q4 2019 bedraagt ze zelfs -47,6%.
- Ook in bedrag werd er in het vierde trimester van 2022 ongeveer 3,8% minder krediet verstrekt dan in het vierde trimester van 2021. In vergelijking met 2020 (-15,3%) en met het uitzonderlijke vierde trimester van 2019 (-35%) is er eveneens een daling, maar in vergelijking met het meer “normale” jaar 2018 is er toch een stijging met 3,8%.
- Er werden in totaal ongeveer 56.500 kredieten verstrekt voor een bedrag van 9,5 miljard EUR (excl. herfinancieringen).
- Het aantal externe herfinancieringen daalde in het vierde trimester van 2022 scherp. Er werden in het vierde trimester van 2022 slechts iets meer dan 3.000 externe herfinancieringen verstrekt voor een bedrag van iets meer dan 400 miljoen EUR.
- Het gemiddelde bedrag van de kredieten voor aankoop + verbouwing kende in het vierde trimester een opmerkelijke terugval tot 191.000 EUR. Het gemiddelde ontleende bedrag voor de aankoop van een woning daalde in het vierde trimester van 2022 ook licht tot iets minder dan 194.000 EUR. Het gemiddelde bedrag voor een bouwkrediet stabiliseerde in het vierde trimester van 2022 rond ongeveer 214.000 EUR.
- In het vierde trimester van 2022 kozen opnieuw meer dan 9 van de 10 kredietnemers (92%) voor een vaste rentevoet of een veranderlijke rentevoet met een initiële periode van rentevastheid van minimum 10 jaar. In 2% van de gevallen werd nog geopteerd voor een krediet met een jaarlijks veranderlijke rentevoet.
Aantal kredietaanvragen in het vierde trimester
Het aantal kredietaanvragen, zonder deze die betrekking hadden op een externe herfinanciering, kende in de loop van het vierde trimester van 2022 een daling met ongeveer 25% ten opzichte van hetzelfde trimester van het voorgaande jaar. Het onderliggende bedrag van de kredietaanvragen daalde iets minder sterk, namelijk met 24,5%.
De daling van het aantal kredietaanvragen was algemeen. De kredietaanvragen voor de aankoop van een woning (-9.750) daalden met -18%, deze voor de aankoop + renovatie van een woning (-1.655) met -30,5%, deze voor de renovatie van een woning (-4.870) met -29,5% en deze voor andere doeleinden (-2.700) met -46%. Ook het aantal aanvragen voor kredieten voor de bouw van een woning (-4.450) kende een sterke daling met -35%. Het aantal aanvragen voor externe herfinancieringen kende zoals verwacht een daling met meer dan 62%.
Garage, bouwgrond, …
Aantal verstrekte kredieten in het vierde trimester
Vergeleken met het vierde trimester van 2021 zijn de verstrekte hypothecaire kredieten in het vierde trimester van 2022 gedaald, met name -9% in aantal en -3,8% in bedrag.
Die daling is in aantal verstrekte kredieten nog meer uitgesproken ten opzichte van 2020 (-24%) en 2018 (-15,6%). In vergelijking met het (ingevolge de afschaffing van de woonbonus in Vlaanderen) recordtrimester Q4 2019 bedraagt ze zelfs -47,6%.
Ook in bedrag werd er in het vierde trimester van 2022 ongeveer 3,8% minder krediet verstrekt dan in het vierde trimester van 2021. In vergelijking met 2020 (-15,3%) en met het uitzonderlijke vierde trimester van 2019 (-35%) is er eveneens een daling, maar in vergelijking met het meer “normale” jaar 2018 is er toch een stijging met 3,8%.
Evolutie van het aantal kredieten per bestemming in het vierde trimester
Er werden in het vierde trimester van 2022 iets meer dan 56.500 nieuwe kredieten verstrekt voor een totaalbedrag van ongeveer 9,5 miljard EUR – externe herfinancieringen buiten beschouwing gelaten.
Vergeleken met 2021 is dit zoals gezegd een daling met ongeveer 9% in aantal contracten en met ongeveer 3,8% in overeenstemmend bedrag, en dit over de meeste bestemmingen heen. In vergelijking met het vierde trimester van 2021 geeft dit een gemengd beeld: het aantal kredieten voor de aankoop van een woning (+1.020) lag in het vierde trimester van 2022 meer dan 3% hoger dan in het vierde trimester van 2021. Ook het aantal kredieten voor aankoop met verbouwing (+411) kende een stijging met ongeveer 16,5%. Het aantal kredieten voor andere doeleinden (-1.980, hetzij -44%), het aantal renovatiekredieten (-2.392, hetzij -18,6%) en het aantal bouwkredieten (-2.837, hetzij -29%) kenden daarentegen een sterke daling ten opzichte van het vierde trimester van 2021.
Daarnaast lag in het vierde trimester van 2022 het aantal externe herfinancieringen merkelijk lager (-64%) dan in het vierde trimester van 2021. Er werden nog ongeveer 3.000 externe herfinancieringen verstrekt voor een totaal bedrag van iets meer dan 400 miljoen EUR.
Sterke stijging van de gemiddelde bedragen in enkele jaren
Het gemiddelde bedrag van een krediet voor de bouw van een woning stabiliseerde in het vierde trimester van 2022 rond ongeveer 214.000 EUR. Dit vormt een stijging met ongeveer 45.000 EUR (+26,8%) sinds begin 2019.
Het gemiddelde bedrag van een krediet voor de aankoop van een woning daalde in het vierde trimester van 2022 licht tot ongeveer 194.000 EUR. Ook hier niettemin de vaststelling dat er op minder dan 4 jaar tijd een stijging is met 34.000 EUR (+21,5%) ten opzichte van begin 2019.
Het gemiddelde bedrag van de renovatiekredieten kende de sterkste stijging: van ongeveer 54.500 EUR begin 2019 tot ongeveer 70.500 EUR (+29%) einde 2022. Een stijging met bijna 16.000 EUR in nog geen vier jaar.
Het gemiddelde bedrag van een krediet voor de aankoop van een woning + renovatie is in het vierde trimester vrij sterk gedaald tot ongeveer 191.000 EUR. Dit betekent zelfs een lichte daling van dit gemiddelde bedrag ten opzichte van begin 2019 (ongeveer 3.500 EUR minder, hetzij -1,9%).
Vaste rentevoet blijft de voorkeur wegdragen
In het vierde trimester van 2022 kozen opnieuw meer dan 9 op 10 kredietnemers (92%) voor een vaste rentevoet of een veranderlijke rentevoet met een initiële periode van rentevastheid van minimum 10 jaar. Ongeveer 6% van de kredietnemers opteerde voor een veranderlijke rentevoet met een initiële periode van rentevastheid tussen 3 en 10 jaar. Het aantal kredietnemers dat voor een jaarlijks veranderlijke rentevoet opteerde, beperkte zich tot 2%.
Rekening houdend met de stijgende rentevoeten (zie grafiek hierna) blijft de Belgische consument dus in overgrote mate kiezen voor zekerheid. Het aantal personen dat nog opteert voor een veranderlijke rentevoet blijft laag, zeker wat de jaarlijks veranderlijke rentevoet betreft. Maar ook in geval van een veranderlijke rentevoet wordt de consument door de wetgeving ten zeerste beschermd. Zo kan de veranderlijke rentevoet na aanpassing aan de evolutie van de toepasselijke referte-indexen nooit meer bedragen dan het dubbele van de initiële rentevoet.
Verantwoorde hypothecaire kredietverlening blijft het uitgangspunt
De kredietsector is en blijft zich ervan bewust dat hypothecaire kredietverlening met grote zorg moet gebeuren en dat verantwoorde kredietverlening het absolute uitgangspunt moet blijven. Op dat punt zit de sector op dezelfde lijn als de toezichthouder: de kredietverstrekkers moeten de nodige voorzichtigheid aan de dag leggen om enerzijds maximaal te vermijden dat individuele kredietnemers te omvangrijke leningen zouden aangaan, en anderzijds op termijn de financiële stabiliteit te vrijwaren.
